Inhoud:

- algemeen

- lijst Nederlandse slachtoffers

- nevenkampen

- namenlijst kamppersooneel

 

algemeen

 

Het concentratiekamp Dachau was het eerste grootschalig opgezette concentratiekamp van de SS in nazi-Duitsland. Het lag ten oosten van de Zuid-Duitse stad Dachau, ongeveer 20 km ten noordwesten van München. Het was in gebruik van 22 maart 1933 tot aan de bevrijding door Amerikaanse troepen op 29 april 1945.

Het concentratiekamp werd door Heinrich Himmler, leider van de SS (Reichsführer) en politiechef van München, opgericht op het terrein van een voormalige munitiefabriek. Het was het enige kamp dat tijdens de twaalfjarige heerschappij van de nazi’s voortdurend in gebruik was. Het ontwikkelde zich als prototype voor nieuwe concentratiekampen en nam meerdere speciale posities in.

De meeste tijd van haar bestaan deed Dachau dienst als concentratiekamp, maar vlak na het begin van de Tweede Wereldoorlog werd Dachau ontruimd. Alle gevangenen werden overgebracht naar Buchenwald, Mauthausen en Flossenbürg. Een deel van de SS-Totenkopf-Standarten werd er gelegerd, om zich voor te bereiden op militaire inzet. Hier kwam dan ook de eerste divisie van de Waffen-SS, de SS-Totenkopf-Division, tot stand, onder leiding van commandant Theodor Eicke. In februari 1940 werd Dachau als concentratiekamp heropend.

Dachau was de eerste plaats in het Derde Rijk waar een SS-commandant de absolute jurisdictie toebedeeld kreeg en het normale recht met succes buiten werking werd gesteld. De SS schiep "een staat binnen een staat" waarin hij naar believen politieke tegenstanders vasthield, onderdrukte, martelde en vermoordde.

Na de liquidatie van de SA liet Himmler het concentratiekamp vergroten door de bouw van een nieuwe gevangenis, die aan de voormalige munitiefabriek grensde. De organisatie en ruimtelijke structuur diende later als voorbeeld voor de opbouw van nieuwe concentratiekampen. Het naziregime presenteerde het als een voorbeeldkamp en als afschrikking voor politiek andersdenkenden. Dachau was een oefenterrein voor SS-bewakers en SS-leidinggevenden die later onder andere in de vernietigingskampen ingezet werden. Dachau was als zodanig geen vernietigingskamp. Wel werden in Dachau meer politieke gevangenen vermoord dan in welk ander kamp ook. Van de 206.000 personen die er gevangen hebben gezeten, stierven er zeker 41.500. Er hebben 1935 niet-Joodse Nederlandse mannen en 200 niet-Joodse Nederlandse vrouwen gevangengezeten. Hoeveel joodse Nederlanders kortere of langere tijd in Dachau als doorgangskamp hebben doorgebracht is niet precies bekend, wegens transporten en dodenmarsen terug naar Dachau in maart en april 1945

Tegenwoordig bevindt zich op dit terrein het Dachau Herinneringscentrum, dat jaarlijks door circa 800.000 mensen uit de hele wereld bezocht wordt.

 

Sinds de machtsovername door Adolf Hitler op 30 januari 1933 waren er door heel Duitsland wilde kampen geopend. De SA en de SS waren daarvan de voornaamste bewakers en beheerders. Deze kampen waren vooral bedoeld om politieke gevangenen in op te sluiten. De meeste kampen hadden slechts een capaciteit van enkele tientallen mensen en waren voornamelijk bedoeld als tijdelijk onderkomen. Daags na de Rijksdagbrand op 27 februari 1933 werden alle burgerrechten opgeschort en werd Schutzhaft (letterlijk: beschermende hechtenis) toegepast.Dit hield in dat iedereen die mogelijk een bedreiging voor de staat vormde kon worden opgepakt.

De wilde kampen waren vaak chaotisch georganiseerd en daarom besloot men om in Beieren alle wilde kampen te sluiten en één groot, centraal concentratiekamp te bouwen in Dachau. De opzet van concentratiekamp Dachau was anders. Dachau werd professioneel aangepakt en moest een capaciteit krijgen van vijfduizend gevangenen. Bovendien was het kamp bedoeld voor de langere termijn. Echter, de reden bleef hetzelfde: het interneren van politieke gevangenen om het voortbestaan van het nationaalsocialisme te garanderen. Op 20 maart 1933 kondigde Himmler de oprichting van Dachau publiekelijk aan.

Het kamp had twee sectoren: het concentratiekamp en het crematorium. Het kamp zelf bestond uit 32 barakken, de binnenplaats tussen de gevangenis en de centrale keuken werd gebruikt als executieplaats. Het kamp was omgeven door hekwerk met prikkeldraad, een gracht en een muur met zeven wachttorens.

 

In eerste instantie werden in Dachau politieke tegenstanders van Hitler gevangengezet, zoals communisten en sociaaldemocraten. Al direct in het eerste jaar kwamen tientallen politieke gevangenen om het leven. In de loop der tijd werd de bevolking van het kamp meer divers; er werden nu ook Roma, homoseksuelen, misdadigers, verzetsstrijders en vooral Joden opgesloten. Opvallend was ook het grote aantal gevangenen dat vanwege religieuze betrokkenheid werd vastgezet.

 

In het kamp werden door de SA reeds in 1933 moorden en mishandelingen op de gevangenen gepleegd. Hierbij werden acht Joden vermoord.

 

Dachau was het kamp waar de meeste christenen werden gedetineerd. Volgens richtlijnen van Himmler van eind 1940 werd Dachau het centrale priesterkamp. Geestelijken uit heel Europa werden in Dachau samengebracht en bewoonden gezamenlijk een apart deel van het kamp. Deze religieuzen werden opgepakt wegens hun verzet tegen het naziregime. Volgens archieven van de rooms-katholieke kerk werden minstens drieduizend diakenen, priesters en bisschoppen in het kamp gevangen gehouden, in werkelijkheid waarschijnlijk aanzienlijk meer. Onder hen bevonden zich onder andere Titus Brandsma (katholiek priester uit Nederland, zalig verklaard in 1985 en heilig verklaard in 2022), Karl Leisner (eveneens een katholiek priester, zalig verklaard in 1996), François Questiaux (Belgisch kanunnik) en Martin Niemöller (protestants theoloog en verzetsleider). Ook veel Jehova's getuigen werden naar dit kamp gedeporteerd.

 

Na de annexatie van Oostenrijk door het Derde Rijk op 12 maart 1938, werden vanaf de zomer van 1938 de Oostenrijkse Joden naar Dachau gedeporteerd. Op 1 oktober 1938 nam Hitler Sudetenland in, een grensgebied tussen Duitsland en Tsjechië. Ook hier werden de Joden, maar ook verzetsstrijders en communisten, opgepakt en afgevoerd naar Dachau. Dit patroon zou zich voortzetten binnen elk land dat de Duitsers in de volgende jaren annexeerden, bezetten of veroverden. Vele honderden Nederlanders zaten in Dachau gevangen, veelal afkomstig uit de Joodse gemeenschap of het communistische verzet. Alle Joodse gevangenen werden op bevel van Himmler met ingang van 5 oktober 1942 naar Auschwitz afgevoerd.

In 1944 werd een vrouwenkamp aan het complex toegevoegd en werden vrouwen uit Auschwitz naar Dachau overgebracht.

De meeste gevangenen in Dachau werden ingezet als dwangarbeider. Dachau had 169 buitencommando's en leverde arbeidskrachten aan 197 firma's, vooral in de wapenindustrie. Gerenommeerde bedrijven als BMW en Messerschmitt maakten gebruik van deze goedkope krachten. Veel dwangarbeiders stierven door honger en uitputting.

 

Net als in andere concentratiekampen werden ook in Dachau medische experimenten uitgevoerd. Himmler stelde in 1942 vast dat er een onbeperkt aantal gevangenen voor de experimenten beschikbaar werd gesteld. De medische experimenten stonden onder leiding van SS-arts Claus Schilling. Schilling is na de oorlog berecht en ter dood veroordeeld door ophanging.

 

Op 22 februari 1942 begonnen de Duitsers aan een serie experimenten met luchtdrukverschillen. De aanleiding was dat Duitse vliegers problemen ondervonden bij het vliegen op grote hoogte. Het onderzoekslaboratorium van de Luftwaffe liet een decompressiekamer in Dachau installeren. Hierin kon men exact dezelfde omstandigheden nabootsen als die de vliegers op grote hoogte ondervonden.

Men onderzocht hoe het menselijk lichaam reageerde bij een snelle stijging naar meer dan twintig kilometer hoogte en bij een plotselinge val van die hoogte. SS-arts Sigmund Rascher had de leiding over dit project waar meer dan tweehonderd gevangenen aan onderworpen werden. Zeventig tot tachtig gevangenen overleefden de experimenten niet.

 

Op 23 februari 1942 begon Claus Schilling met zijn onderzoek naar een medicijn tegen de tropische ziekte malaria. Aan dit experiment deden elfhonderd gevangenen mee. Zij werden blootgesteld aan malaria, waarna Schilling diverse methodes uitprobeerde om de ziekte te bestrijden. Als zij dreigden te sterven aan de gevolgen van de ziekte, werden ze naar een andere afdeling van het Revier (ziekenafdeling) overgebracht. Bij overlijden aldaar, werd nooit de doodsoorzaak malaria opgegeven.  Schilling ging door met de experimenten tot 5 april 1945.

 

Op 15 augustus 1942 begonnen de Duitsers ook met experimenten met onderkoeling van het menselijk lichaam. Het kwam in die tijd geregeld voor dat Duitse piloten in zee waren gevallen, nadat ze uit het water waren gered alsnog om het leven kwamen als gevolg van onderkoeling. Ernst Holzlöhner, Erich Finke en Sigmund Rascher werden aangewezen om te onderzoeken hoe ze onderkoelde piloten langer in leven konden houden.

De experimenten werden uitgevoerd in een speciaal hiervoor geïnstalleerd waterbassin. Dit bassin, van twee bij drie meter en anderhalve meter diep, werd gevuld met ijskoud water. De gevangenen werden in het bassin geplaatst en na een bepaalde tijd eruit gehaald. Hierna begon de voor de Duitsers interessante fase van het project: het vinden van de juiste wijze van opwarmen. De meest effectieve manier bleek een bad te zijn van 38 graden Celsius.[8] Aan dit experiment werden ongeveer driehonderd gevangenen onderworpen, van wie er tussen de tachtig en negentig om het leven zijn gekomen.

SS-arts Rascher ging nog een stap verder in dit proces. Nadat het besluit was gevallen om, wegens gebrek aan resultaat, te stoppen met deze experimenten, ging hij toch verder. Tot aan mei 1943 probeerde hij te onderzoeken of schotwonden van invloed waren op de overlevingskansen bij onderkoeling. De SS nam de arts vanwege zijn wangedrag later gevangen.

 

Naast deze drie proeven zijn er in Dachau nog meer experimenten met gevangenen uitgevoerd. Veel experimenten stonden in dienst van de Luftwaffe; zo werd onderzocht hoe lang een mens zonder zuurstof kon en hoeveel g-krachten iemand kon verdragen. Ook het drinkbaar maken van zeewater behoorde tot de experimenten.

Over de resultaten van deze proeven is weinig bekend. Eveneens is onduidelijk hoeveel gevangenen hebben moeten deelnemen aan deze experimenten. Het is dan ook lastig in te schatten hoeveel slachtoffers hierbij zijn gemaakt. Wel is bekend dat velen de experimenten niet overleefden, terwijl de meeste overlevenden blijvend invalide werden.

 

In de dagen voorafgaand aan de bevrijding arriveerden in Dachau gevangenentransporten uit andere concentratiekampen. De meeste mensen verkeerden in een erbarmelijke toestand van uitputting en ondervoeding. Op 26 april 1945 startte vanuit Dachau een beruchte dodenmars. Groepsgewijs werden rond de zevenduizend gevangenen meegenomen uit het hoofdkamp en de buitencommando's op een lange voettocht. Onderweg werden velen doodgeschoten door SS'ers; daarnaast stierven talloze gevangenen door ondervoeding, kou of uitputting.

De laatste Lagerälteste was Oskar Müller, een latere minister in Hessen. Müller vreesde een massamoord op de overgebleven gevangenen, en stuurde daarom twee gevangenen eropuit om contact te leggen met de Amerikanen, met het verzoek het kamp te bevrijden. Op 29 april 1945 bereikten de geallieerden het kampterrein. Daar stuitten zij op een goederentrein met een evacuatietransport uit Buchenwald. In de open wagons lagen tweeduizend lijken. Bij het crematorium troffen de soldaten nog eens drieduizend lijken aan.

 

De soldaten waren zo aangeslagen door hetgeen ze in Dachau aantroffen, dat ze zich niet hielden aan het oorlogsrecht en de achtergebleven kampwachten standrechtelijk executeerden.

De nog aanwezige 32.000 gevangenen werden door de Amerikanen bevrijd. Onder hen bevond zich Alexander von Falkenhausen, die verdacht was van betrokkenheid bij de bomaanslag op Adolf Hitler, maar bij gebrek aan bewijs was opgesloten. Hij werd in verschillende gevangenissen vastgehouden, tot hij in 1948 werd uitgeleverd aan België, verdacht van anti-joodse maatregelen uitgevaardigd in zijn hoedanigheid van militair bevelhebber in België. Hier werd hem twaalf jaar dwangarbeid opgelegd, maar na drie weken werd hij al vrijgelaten en over de grens gezet.

Na de oorlog werd onder andere Generaloberst Johannes Blaskowitz in Dachau opgesloten.

 

Het kamp beschikte over vijf gaskamers. Vier ervan waren klein met een laag plafond en beschikten over een machine van Degesch. Zij waren bedoeld voor het ontluizen van kledingstukken. Een vijfde gaskamer was ruimer opgezet en had Brausebad op de deur geschreven. In deze gaskamer waren de douchekoppen niet aangesloten op de waterleiding en hij had twee laden waarin Zyklon B van buitenaf kon worden toegevoegd. Met de laden kon men nooit de hoge concentratie bereiken die nodig was voor de vernietiging van insecten, terwijl het voldoende was voor het doden van mensen. Het is dus met enige zekerheid vast te stellen dat deze vijfde gaskamer gebouwd was voor het vergassen van mensen. Voor zover bekend is deze gaskamer echter nooit gebruikt voor het systematisch ombrengen van mensen. De ten dode opgeschreven gevangenen werden op transport gesteld naar vernietigingskampen of euthanasiecentra. Het kamp beschikte wel over een en later twee crematoria.

In de jaren 1933 tot 1945 werden in totaal 206.200 mensen uit dertig landen in Dachau gedetineerd. Het dodental van Dachau en de Außenlager bedraagt ten minste 41.500.

 

29 april 1945: Amerikanen bevrijden concentratiekamp Dachau

 

De SS-bewakers hadden ook hier opdracht gekregen het overvolle kamp te evacueren. Enkele duizenden gevangenen waren de voorbije dagen al weggevoerd. Ontsnapte gevangenen wisten echter de naderende eenheden van het Zevende Amerikaanse Leger te overtuigen om het kamp snel te bevrijden.

Konvooi van weggevoerde gevangenen uit Dachau in de buurt van München op 29 april, een van de zeldzame foto's van een dodenmars.

Toen de Amerikanen het hoofdkamp bevrijdden, waren er zowat 32.000 gevangenen aanwezig, van wie velen in zeer slechte gezondheid verkeerden.

Enkele dagen eerder waren nog duizenden gevangenen met “dodenmarsen” aangekomen. Twee dagen voor de bevrijding was ook de “dodentrein” uit Buchenwald aangekomen, waarin meer dan 2000 lijken lagen. Door de overbevolking en de slechte hygiëne heerste ook in Dachau een tyfusepidemie.

GI's bekijken lijken in de "dodentrein".

 

De Amerikanen waren zo verontwaardigd om wat ze zagen, dat ze ter plekke enkele tientallen SS-bewakers hebben doodgeschoten. 

 

Lijst Nederlandse slachtoffers

Aalf van Dijken overlijden 26-10-1942 
Aart Molendijk overlijden 10-1-1945 
Abraham Franciscus Busch overlijden 20-1-1945 
Abraham Rutger Rutgers overlijden 2-4-1942 
Abraham Swaneveld overlijden 16-12-1944 
Abraham van der Star overlijden 1-2-1945 
Adam van Dijk overlijden 28-11-1944 
Adriaan Waarts overlijden 30-1-1945

Adrianus Huigevoort overlijden 25-2-1945 
Adrianus Marinus Josephus van Heersbergen overlijden 4-4-1945 
Adèle Jan Gerard Fleischeuer overlijden 29-3-1945 
Albert Gozen van Terwisga overlijden 21-1-1945 
Albertus Hendrikus van Alphen overlijden 20-8-1944 
Albertus Johannes Hermelink overlijden 11-9-1944
Alexander van Wouw overlijden 1-7-1943 
Alphonse Sonneville overlijden 25-2-1945 
Andries Cornelis van Schaik overlijden 2-3-1945 
Anno Sjoerd Brandsma overlijden 26-7-1942 

Anno Sjoerd Brandsma overlijden 26-7-1942 
Antonie Adolf Ferdinand Smienk overlijden 10-9-1942 
Antonie Mensink overlijden 30-1-1945 
Antonie Stephanus Reule overlijden 31-12-1944 
Antonius Nieuwenhuisen overlijden 11-12-1944 
Antonius Willebrordus van Leeuwenstijn overlijden 20-2-1945 
Arie Cornelis van Krimpen overlijden 1-2-1945 
Arie Donker overlijden 24-9-1944
Arie Hoogenboom overlijden 12-9-1944
Arie Rempf overlijden 17-5-1945 

Arie van den Brink overlijden 8-4-1945 
Arno Weissmann overlijden 22-5-1941
Arno Weissmann overlijden 22-5-1941 
Arnoldus Sebastianus Antonius Alphonsus van Lierop overlijden 27-11-1942
Aron Aizenfeld overlijden 23-12-1944 
Ate Faber overlijden 28-2-1945 
Auke Kootstra overlijden 29-11-1942 
Balt de Buijzer overlijden 29-3-1945 
Benjamin Heimans overlijden 15-12-1944 
Bernard Filippus Huisman overlijden 30-9-1944 

Bernard van Leer overlijden 31-1-1945 
Bernardus Theodorus Johannes Baardman overlijden 15-11-1943 
Chaim Nosek overlijden 14-5-1945
Christiaan Cornelis Greep overlijden 13-2-1945
Christiaan Graaff overlijden 5-4-1945
Christiaan Terpstra overlijden 30-1-1945
Christophel Waij overlijden 10-1-1945
Clemens Maria Kolmer overlijden 15-5-1945 
Constantijn Marinus Böhtlingk overlijden 8-2-1945 

Cornelis Calkoen overlijden 19-4-1943
Cornelis Dirk van Eck overlijden 27-2-1945 
Cornelis Hubertus Baeten overlijden 24-10-1942 
Cornelis Jacobus Tazelaar overlijden 22-3-1945
Cornelis Johannes van Berkel overlijden 15-8-1942 
Cornelis Kleinpaste overlijden 13-8-1942 
Cornelis van Oers overlijden 20-2-1945 
Cornelis van de Watering overlijden 2-7-1944 

Cornelis van der Brugge overlijden 21-2-1945 
Cornelius van der Jagt overlijden 23-1-1943 
David Zilverberg overlijden 5-3-1945 
Derrick Grouwstra overlijden 23-5-1945 
Dingeman Kloet overlijden 18-9-1942 
Dirk Maarten Oort overlijden 11-8-1942
Dirk Pot overlijden 7-2-1945

Dirk Willem Molhuijsen overlijden 24-12-1944 
Donatus van de Putte overlijden 30-12-1944
Edouard Louis Lauret overlijden 31-12-1944 
Eduard Silber overlijden 20-5-1945
Eliazar Blok overlijden 23-4-1945 
Eugène Bredewold overlijden 4-2-1945 
Eugène Petrus Hubertus Hougardy overlijden 3-2-1945 
Evert van Kommer overlijden 23-7-1943

Fedde van Terwisga overlijden 9-2-1945 
Franciscus Petrus Wilhelmus van Ophem overlijden 17-2-1945 
Franciscus van der Stal overlijden 13-1-1945 
Frans Johan Horstmanshof overlijden 31-12-1944 
Frederik Bernardus Wilhelmus Maria Urbanus overlijden 10-3-1945 
Frits Leo Akker overlijden 15-2-1945 
Gabriël Blik overlijden 17-12-1944
Geert de Jong overlijden 18-1-1945 

George John Lionel Maduro overlijden 9-2-1945
Gerard Herman Maria Tielen overlijden 6-5-1945 
Gerardus Bernardus Marie Huibers overlijden 29-4-1945 
Gerardus Johannes Hemmer overlijden 10-2-1945 
Gerrit Christiaan Hendrik Plantagie overlijden 24-3-1945 
Gerrit Cornelis Schuijlenburg overlijden 7-8-1942 
Gerrit Fredriks overlijden 15-2-1945 
Gerrit Guit overlijden 24-9-1942 
Gerrit Hendrikus ter Horst overlijden 7-1-1945
Gerrit Jan de Geus overlijden 13-7-1942 

Gerrit Johannes Hendrikus van Dongeren overlijden 18-6-1942 
Gerrit Matheus Spruijtenburg overlijden 26-3-1945 
Gerrit Pieter Mater overlijden 29-1-1945 
Gerrit Raap overlijden 13-8-1942 
Gommair Joannes Alphonsius Franciscus van Eijsden overlijden 5-2-1945 
Hans Helmut Strauss overlijden 24-4-1945 
Hans Polak overlijden 14-2-1945 
Harm Diepenbroek overlijden 8-12-1944 
Harm Laferte overlijden 15-8-1942 
Heiman Bollegraaf overlijden 14-4-1945 

Hein Egbert ter Brugge overlijden 17-6-1942 
Heine Poeder overlijden 7-10-1942 
Heinrich Louis Frerichs overlijden 21-2-1945 
Heinz Simson overlijden 9-2-1945 
Hendricus Johannes van Laere overlijden 20-4-1943
Hendricus Spoor overlijden 18-3-1945 
Hendrik Dirk Rudolf overlijden 29-1-1945 
Hendrik Holthuis overlijden 20-6-1944 
Hendrik Hout overlijden 11-3-1945 

Hendrik Kuipers overlijden 7-5-1943 
Hendrik Lopes Cardozo overlijden 17-1-1945 
Hendrik Peters overlijden 8-1-1945
Hendrik Pieter Bezemer overlijden 29-11-1944 
Hendrik Pool overlijden 26-4-1945 
Hendrik Stens overlijden 23-3-1945
Hendrikus Adrianus Bastiaanse overlijden 31-12-1942
Hendrikus Antonius van Kampen overlijden 14-3-1945 

Hendrikus Antonius van Kampen overlijden 14-3-1945 
Hendrikus Joseph Alphonsus Maria Zwaans overlijden 27-7-1942 
Hendrikus Peek overlijden 15-12-1944 
Hendrikus Sloof overlijden 17-2-1945 
Hendrikus van Toor overlijden 16-10-1944
Henri David Bueno de Mesquita overlijden 23-2-1945 
Henri Johan Gerritse overlijden 1-3-1945 
Herbert Monasch overlijden 4-1-1945 
Herman Beekink overlijden 19-2-1945 

Herman Henri de Kadt overlijden 17-10-1941 
Herman Lute Schreurs overlijden 3-5-1945 
Herman de Bruin overlijden 28-3-1945 
Hillebrand Dik overlijden 16-1-1945 
Hubertus Marinus Bijsterveld overlijden 5-3-1945 
Hubertus Verhoeven overlijden 22-3-1945
Hugo van Holten overlijden 9-4-1945 
Huibertus Johannes Luitwieler overlijden 8-1-1945 
Iman Kievit overlijden 18-2-1945 

Isaac Leons overlijden 28-1-1945 
Isidore Bierschenk overlijden 29-4-1945
Isidore Henri Stiel overlijden 9-2-1945 
Israël Abraham Boutelje overlijden 19-1-1945
Izaäk de Leeuw overlijden 27-1-1945 
Jacob Eschel overlijden 18-5-1941
Jacob Kuut overlijden 10-10-1942
Jacob Liemberg overlijden 12-9-1942 
Jacob Wolff overlijden 4-2-1945 
Jacob van Coevorden overlijden 1-2-1945 

Jacobus Gerrit Speksnijder overlijden 3-1-1945 
Jacobus Johannes Lezwijn overlijden 31-1-1945 
Jacobus Johannes Steijger overlijden 2-8-1942 
Jacobus Stomp overlijden 28-6-1944 
Jacobus de Vries overlijden 4-1-1945
Jacobus van den Bos overlijden 1-8-1942
Jacobus van der Sterre overlijden 17-1-1945
Jacques Mogendorff overlijden 28-7-1942
Jakob Büschel overlijden 18-5-1941 

Jakob Büschel overlijden 18-5-1941 
Jan Albert van der Heide overlijden 30-1-1945 
Jan Berends overlijden 6-3-1942 
Jan Brinkman overlijden 13-2-1945 
Jan Bunschoten overlijden 30-3-1945
Jan Galama overlijden 20-6-1942 
Jan Lepelaar overlijden 19-1-1943 
Jan Oosterwijk overlijden 2-2-1945
Jan Pieter Massee overlijden 28-5-1943 

Jan Reijmerink overlijden 4-4-1944 
Jan Schat overlijden 22-4-1945 
Jan Willem Timmer overlijden 18-1-1945 
Jan Willem Tunderman overlijden 26-12-1942 
Jan Zuidema overlijden 3-2-1945 
Jan de Jonge overlijden 9-3-1945 
Jan van Elk overlijden 27-2-1945
Jans Jacobus Roelf Veldman overlijden 23-3-1945 

Joannes Franciscus Hubertus Aloysius Caris overlijden 8-2-1945 
Joannes Franciscus Maria de Lepper overlijden 2-8-1942 
Johan Arend Reinardus Brussen overlijden 29-4-1945
Johan Coenraad Morks overlijden 23-3-1945 
Johan Matthijs Boeke overlijden 23-3-1945 
Johan Willem de Ruiter overlijden 30-12-1944 
Johan Willem de Ruiter overlijden 30-12-1944 
Johannes Adrianus Rademakers overlijden 5-3-1945 
Johannes Adrianus Wienhoven overlijden 22-2-1945 
Johannes Bader overlijden 26-10-1942

Johannes Cornelis Felix overlijden 9-5-1945 
Johannes Franciscus Mattheus Scheepers overlijden 29-9-1942 
Johannes Franciscus Mattheus Scheepers overlijden 29-9-1942 
Johannes Franciscus van Driel overlijden 9-2-1945 
Johannes Gerardus van de Rest overlijden 27-2-1945
Johannes Jacob Hoogeboom overlijden 27-11-1944 
Johannes Jacobus Boezaart overlijden 24-10-1944 
Johannes Jacobus Gerardus Coene overlijden 8-7-1944 
Johannes Jacobus van der Meijden overlijden 23-2-1945 
Johannes Kapteijn overlijden 8-8-1942 

Johannes Karel Vleesch Dubois overlijden 4-4-1945 
Johannes Kuik overlijden 13-11-1944 
Johannes Petrus van den Ende overlijden 15-5-1945 
Johannes Pieter van Maurik overlijden 18-1-1945 
Johannes Reginus van der Laan overlijden 12-2-1944 
Johannes Ruijs overlijden 11-2-1945 
Johannes Spek overlijden 17-2-1945 

Johannes Teske overlijden 12-5-1945 
Johannes Tinga overlijden 16-1-1945 
Johannes Trip overlijden 28-7-1942 
Johannes Weijmarshausen overlijden 2-2-1945
Johannes Willem Buurman overlijden 9-1-1945 
Johannes de Lepper overlijden 2-8-1942 
Johannes den Os overlijden 26-8-1942 
Johannes van Kleef overlijden 2-12-1944 

Johannes van Weelden overlijden 6-8-1942 
Johannis de Haan overlijden 31-3-1945
Joris Johannes Christiaan Lebeau overlijden 3-4-1945 
Joseph Rosenberg overlijden 14-4-1945 
Josephus Doedée overlijden 1-9-1942
Josephus Hermanus Wilhelmus Scholte overlijden 12-3-1945 
Josephus Maria Doedée overlijden 1-9-1942 

Johannes van Kleef overlijden 2-12-1944 
Johannes van Weelden overlijden 6-8-1942 
Karel Jan Nijenkamp overlijden 7-8-1943 
Karel de Mildt overlijden 21-4-1945
Kelmann Daijles overlijden 19-12-1944 
Klaas Bakker overlijden 25-5-1945
Klaas Westerhof overlijden 6-1-1945 
Klaas van der Meulen overlijden 24-8-1942 
Kornelis Terpstra overlijden 12-1-1945 
Lambertus Arnoldus Vlemmings overlijden 23-2-1945

Lambertus Luite Veen overlijden 10-1-1945 
Lammert Frankena overlijden 2-4-1945 
Leendert Tiggelman overlijden 30-8-1942
Leo Jacob Voorzanger overlijden 1-3-1945 
Leonardus Johannes Hubertus Kluitmans overlijden 29-4-1945
Louis Asselmans overlijden 21-3-1944 
Louis Bremer overlijden 17-2-1945 

Louis Christiaan Alexander van de Kasteele overlijden 17-2-1945 
Louis Johan Hendrik Emmerij overlijden 4-5-1945 
Louis Jules van Geldere overlijden 21-4-1945 
Louis Kisch overlijden 19-12-1944 
Louis Leo Akker overlijden 6-1-1945 
Marcelis van Bemmel overlijden 27-2-1945
Marinus Adrianus van Rooijen overlijden 16-6-1942 
Marinus Budding overlijden 29-4-1945 

Marinus de Vos overlijden 29-4-1945 
Mark Louis van den Berg overlijden 5-1-1945
Marten Woudstra overlijden 3-2-1945 
Mas Sidartawan overlijden 15-10-1942 
Mathias Olinga overlijden 12-5-1945 
Matthijs Cornelis Moes overlijden 20-2-1945 
Maurits Jacob Groen overlijden 1-2-1945
Mauwrits de Leeuw overlijden 8-2-1945 
Moses Selek Stein overlijden 23-12-1944

Nanne Zwiep overlijden 24-11-1942 
Nicolaas Bernardus Peeters overlijden 21-2-1945
Nicolaas Pieter Uijt den Bogaard overlijden 18-2-1945 
Peeke Bosma overlijden 2-12-1942 
Peter Neuhof overlijden 18-1-1945 
Petrus Gerardus Spee overlijden 10-2-1945
Philip Spetter overlijden 29-4-1945 
Philippus Johannes Augustinus Teunissen overlijden 10-3-1945 
Pieter Borsje overlijden 22-2-1945 

Pieter Brakel overlijden 20-5-1945 
Pieter Evers overlijden 24-3-1945 
Pieter Groenendijk overlijden 7-3-1945
Pieter Kousbroek overlijden 26-2-1945 
Reint Grave overlijden 22-4-1943 
Robertus Hubertus Wilhelmus Regout overlijden 29-12-1942
Ruben Velleman overlijden 20-2-1945 
Rudolf Johannes de Vries overlijden 28-2-1945 
Rudolf Kaufmann overlijden 23-12-1944 

Rudolf Ludwig van Gelder overlijden 5-12-1944 
Rudolph Johannes Christianus Gerardus van Moll overlijden 17-2-1945
Salomon Joseph van der Ster overlijden 23-4-1945 
Salomon Poons overlijden 10-1-1945 
Samuel Pieter Weisfelt overlijden 27-3-1945
Samuel de Lange overlijden 8-2-1945 
Sijbrand Kamer overlijden 13-12-1944 
Simon Frankruijter overlijden 7-2-1945
Simon Lazarus Salomons overlijden 17-12-1944 

Stanislaus Jazic overlijden 29-4-1945 
Theodoor Maurits Ferdinand Cassutto overlijden 6-2-1945
Tieme Slomp overlijden 4-2-1945 
Tjabbo de Groot overlijden 3-9-1942 
Tonis van Baarle overlijden 13-3-1945 
Ubel Martinus Houffelaar overlijden 26-7-1942 
Walter Kan overlijden 21-4-1945 
Walter Mildwurm overlijden 18-3-1945
Wijbe Hankel overlijden 1-8-1942 

Wijbe Nauta overlijden 2-5-1945
Wilhelmus Johannes Maria van der Lee overlijden 24-4-1943 
Willem Broos overlijden 3-2-1945 
Willem Cornelis Theil overlijden 23-2-1945 
Willem Frederik Muuren overlijden 4-1-1945 
Willem Paanakker overlijden 3-2-1945 
Willem van der Jagt overlijden 24-5-1945
Yke Vlietstra overlijden 12-2-1945

 

Nevenkampen

Nevenkampen werden ook wel buitencommando's genoemd.

De meeste gevangenen in Dachau werden ingezet als dwangarbeider. Dachau had 169 buitencommando's en leverde arbeidskrachten aan 197 firma's, vooral in de wapenindustrie. Gerenommeerde bedrijven als BMW en Messerschmitt maakten gebruik van deze goedkope krachten. Veel dwangarbeiders stierven door honger en uitputting.

 

 

nevenkampen Dachau

Allach (Org. Todt)
Allach/Karsfeld/Moosach (org. Todt)
Allach-Rothwaige (Org. Todt)
Allersdorf-Liebhof
Ampersmoching
Asbach-Baumenheim (Messerschmitt)
Aibing (NEU)
Aufkrich-Kaufbeuren (Dornier)
Augustenfeld-Pollnhof
Augsburg (Messerschmitt)
* Augsburg- Haunstetten
Augsburg-Pfersee (Messerschmitt)
Bad Ischl
Bad Ischl Saint Wolfgang
Bad Tolz
Baubrigade XIII
Bayernsoien
Bayrishezell
Bichl
Birgsau-Oberstdorf
Blainach (BMW)
Brunigsau
Burgau (Messerchmitt)
Burghausen
Burgkirchen
Donauworth
Durach-Kottern (Messerschmitt)
Eching (Org. Todt)
Ellwagen
Emmerting-Gendorf
Eschelbach
Feistenau
Feldafing
Fischbachau
Fischen (Messerschmitt)
Fischhorn/Bruck
Freising
* Friedolfing
Friedrischaffen
Fulpmes
* Fussen-Plansee
Gablingen (Messerschmitt)
Garmisch-Partenkirchen
Germering-Neuaubing
Gmund
Grimolsried-Mitteneuf-Nach (Org. Todt)
Halfing
Hallein
* Hausham-Vordereckard
Heidenhaim
Heppenhaim
Horgau-Pfersee (Messerschmitt)
Ingoldstadt
Innsbruck
* Itter
Karlsfeld (Org. Todt)
Kaufbeuren (BMW)
Kaufering (Org Todt/Messerschmitt/Dornier)
Kaufering Erpfting
Hurlach
Landsberg
Lechfeld
Mittel-Neufnach
Riederloh
Schwabbeg
Schwabmunchen
Turkenfald
Turkheim
Utting
Kempten-Kotern
Konigsee
Krucklhalm
Landshut-Bayern (Org. Todt)
Lauingen (Messerschmitt)
Liebhof
Lind
Lochau
Lochhausen (BMW)
Lohof
Markt Schwabben
Moosach (Org. Todt/BMW/Messerschmitt)
Moschendorf-Hof
Muldorf (Org. Todt)
Muldorf Ampfing-Waldlager V et VI
Mettenheim
Obertaufkirchen
Munchen
Munchen Friedman
Munchen Riem (Org. Todt)
Munchen Schwabing
Munchen Sendling
Neuburg Donau
Neufahrn
Neustift
Nuremberg
Oberdorf
Oberfohring
Ottobrunn
Oetztal
Passau
Puchheim
Radolfzell
Rohrdorf-Thansau
Rosenheim
Rothschwaige-Augustenfeld (Org. Todt)
St. Gilden/Wolgansee
St. Lambrecht
Salzburg
Salzweg
Sandhoffen
Saulgau
Schlachters-Sigmarszell
Schleissheim
Seehausen-Uffing
Spitzingsee
Steinhoring
Stephanskirchen (BMW)
Strobl
Sudelfeld
Traustein
Trotsberg (BMW)
Trutskirch-Tutzing (Dornier)
Uerberlingen
Ulm
* Unterschleissheim
Valepp
Vulpmes
Weidach
Weilheim
Weissensee
Wicking
Wolfratshausen
Wolfratshausen Gelting
Wurach-Wolhof
Zangberg