Opmerking vooraf: aangezien er een "zwijgplicht" bestaat onder logebroeders over alles wat binnen de muren van de zittingen gebeurt en over het lidmaatschap, is het soms moeilijk e.e.a. te verifiëren.

Inhoud

- Algemeen

- Basisfuncties

- Loges in Nederland

- Namenlijst

Algemeen

Om vrijmetselaars hangt al eeuwenlang een sluier van mysterie en geheimzinnigheid. Die raadselachtigheid komt onder meer doordat leden van vrijmetselaarsverenigingen bij hun inwijding rituelen ondergaan. Alleen vrijmetselaars kennen die rituelen, anderen niet. 

Met hulp van vrijmetselaren uit Engeland en Frankrijk werd al in 1734 in Den Haag de eerste Nederlandse loge opgericht. Dat gebeurde in het logement Lion d’Or, het latere House of Lords, dat in 1986 werd afgebroken in verband met de nieuwbouw van de Tweede Kamer. In 1735 volgde de oprichting van een tweede loge, daarna van meer loges, ook in andere steden.
Verdacht van Oranjegezindheid werden de loges al spoedig door de patriottistische Staten van Holland verboden. Men vond het vreemd en verdacht dat mannen van verschillende politieke signatuur en kerkelijke gezindheid zich in één organisatie verenigden.

Na het herstel van het stadhouderschap, in 1744, herleefde de vrijmetselarij. In 1756 sloten tien loges zich aaneen tot de ‘Groote Loge der Zeven Vereenigde Nederlanden’, welke benaming in 1817 werd gewijzigd in de ook nu nog geldende: Orde van Vrijmetselaren onder het Grootoosten der Nederlanden.
Twee prinsen uit het huis van Oranje hebben in de negentiende eeuw de functie van grootmeester van de Orde van Vrijmetselaren bekleed: Prins Frederik (de jongere broer van Koning Willem II, die zelf ook vrijmetselaar was) gedurende 65 jaar, van 1816-1881, en Prins Alexander (de jongste zoon van Koning Willem III) van 1882 tot zijn vroege dood in 1884.

Het koloniale tijdperk is van invloed geweest op de verbreiding van de vrijmetselarij vanuit ons land. Nederlanders vestigden zich op de Antillen, in Suriname, op Ceylon, in India, Zuid-Afrika en Rhodesië, het voormalige Nederiands-Indië, China en Brazilië. Zestien loges buiten Nederland, onder andere op de Nederlandse Antillen en in Suriname, behoren nog steeds tot de orde.

In 1940 werd de orde door de Duitse bezetters als een der eerste tot verboden vereniging verklaard. De wereldvermaarde Ordebibliotheek en het kostbare museumbezit werden naar Duitsland afgevoerd. Grootmeester Hermannus van Tongeren werd gearresteerd en kwam op 29 maart 1941 om het leven in het concentratiekamp Sachsenhausen. Kort na het eind van de oorlog werd het grootste deel van bibliotheek en historisch archief in schuren nabij Frankfurt gevonden en teruggebracht.

In 1939 telde de orde ruim 4.100 leden en 67 loges. Na de bezetting van Nederland en het eind van de oorlog in het Verre Oosten, was dit aantal gedaald tot drieduizend leden en 64 loges, deels door natuurlijk verloop, deels doordat een aantal leden in Duitse en Japanse kampen in het toenmalige Nederlands-Indië was omgekomen.

Na 1945 is aanvankelijk het ledental in Nederland, ook door de repatriëring van vrijmetselaren uit Indonesië, sterk toegenomen. Tot 1970 liep de groei van het aantal loges vrijwel gelijk met die van het aantal leden. Na 1970 nam het aantal loges verder toe, terwijl het ledental min of meer constant rond zesduizend bleef. De toename van het aantal loges werd vooral veroorzaakt door de groei van forensenplaatsen, de industrialisering en de verstedelijking buiten de Randstad.

In de zuidelijke provincies werd de groei ook bevorderd door de verbeterde verhouding tussen de vrijmetselarij en de Rooms-Katholieke kerk. Een en ander heeft tot gevolg gehad dat in plaatsen als Almere, Velsen, Amstelveen, Castricum, Huizen,
‘s-Hertogenbosch, Tilburg, Oosterhout, Roosendaal en Heerlen loges werden opgericht.

Basisfuncties

Er zijn een aantal basisfuncties in een logebestuur dat een tiental personen telt. De gebruikte Nederlandse titulatuur verschilt in Nederland en Vlaanderen (België). 

• voorzitter: voorzittend meester - Grootmeester (18e en 19e eeuw)

• Regerend Meester of Grootmeester (18e en 19e eeuw)

• ondervoorzitter: gedeputeerd meester 

• oud-voorzitter: ex-achtbare meester 

• eerste assistent, plaatsvervanger van de voorzitter: eerste opziener - Eerste Opzichter (18e en 19e eeuw)

• tweede assistent, plaatsvervanger van de voorzitter: tweede opziener - Tweede Opzichter (18e en 19e eeuw)

• voorzitter ledencommissie / novicenmeester: keurmeester

• orde: redenaar 

• administratie: secretaris - Geheimschrijver (18e en 19e eeuw)

• financiën: thesaurier 

• protocol: (eerste en tweede) ceremoniemeester 

• moraal: aalmoezenier en adjunct-aalmoezenier 

• dekker

• adjunct-secretaris, bouw- en meubelmeester, bibliothecaris en broeder van talent 

De eerste drie zitten aan het hoofdeinde, die gesitueerd is aan de oostzijde van de tempelruimte. De overige gewone leden zitten samen met de overige bestuursleden langs de linker- en rechterkant in rijen naast elkaar, aan de noord- en aan de zuidzijde. Deze zetelen onder toezicht van de opzieners die aan de westzijde zitten.

Loges in Nederland

• Vrijmetselaarsloge L' Union Royale 2e Sweelinckstraat 131 2517 GW Den Haag

• Vrijmetselaarsloge La Bien Aimee Vondelstraat 39 1054 GJ Amsterdam

• Vrijmetselaarsloge Sint Lodewijk Fortstraat 7 6523 DG Nijmegen

• Vrijmetselaarsloge La Paix Vondelstraat 39 1054 GJ Amsterdam

• Vrijmetselaarsloge Concordia Vincit Animos Vondelstraat 39 1054 GJ Amsterdam

• Vrijmetselaarsloge La Charite Vondelstraat 39-41 1054 GJ Amsterdam

• Vrijmetselaarsloge La Vertu Steenschuur 6 2311 ET Leiden

• Vrijmetselaarsloge Frederic Royal Oostmaaslaan 950 3063 DM Rotterdam

• Vrijmetselaarsloge L' Aurore Nieuwstraar 21-23 3231 AK Brielle

• Vrijmetselaarsloge Concordia Kwattaweg Paramaribo

• Vrijmetselaarsloge La Persévérance Heggenstraat 16A 6211 GW Maastricht

• Vrijmetselaarsloge L' Inseparable Engelsestraat 30 4611 RR Bergen op Zoom

• Vrijmetselaarsloge De Drie Kolommen Oostmaaslaan 950 3063 DM Rotterdam

• Vrijmetselaarsloge De Ster in het Oosten Rubenslaan 1 3723 BM Bilthoven

• Vrijmetselaarsloge Le Profond Silence Boven Nieuwstraat 36 8261 HD Kampen

• Vrijmetselaarsloge La Compagnie Durable Stationsstraat 16 4331 JB Middelburg

• Vrijmetselaarsloge L' Union Provinciale Turfsingel 46 9712 KR Groningen

• Vrijmetselaarsloge De Edelmoedigheid Latensteinseweg 5 4005 EG Tiel

• Vrijmetselaarsloge De Friesche Trouw Bij de Put 15 8911 GE Leeuwarden

• Vrijmetselaarsloge Le Prejuge Vaincu Rijkmanstraat 10 7411 GB Deventer

• Vrijmetselaarsloge De Vergenoeging Regentesselaan 17 Willemstad

• Vrijmetselaarsloge De Geldersche Broederschap Arnhemsestraatweg 360 6881 NK Velp

• Vrijmetselaarsloge Vicit Vim Virtus Ripperdastraat 13 2011 KG Haarlem

• Vrijmetselaarsloge Het Vrij Geweeten Ginnekenweg 141 4818 JD Breda

• Vrijmetselaarsloge L' Astre de l'Orient Palingstraat 64 4381 AG Vlissingen

• Vrijmetselaarsloge Deugd en IJver Lanen 28 8861 CD Harlingen

• Vrijmetselaarsloge De Noordstar Ged. Nieuwesloot 153 1811 KS Alkmaar

• Vrijmetselaarsloge De Ster in 't Oosten St. Domusstraat 66 4301 CR Zierikzee

• Vrijmetselaarsloge Silentium Choorstraat 16-A 2611 JG Delft

• Vrijmetselaarsloge De Waare Broedertrouw Nicolaas Beetsstraat 2 2802 NA Gouda

• Vrijmetselaarsloge Fides Mutua Bloemendalstraat 11 8011 PJ Zwolle

• Vrijmetselaarsloge De Vriendschap Dillenburglaan 49 Rijswijk 2517 GW Den Haag

• Vrijmetselaarsloge Willem Fredrik Vondelstraat 39-41 1054 GJ Amsterdam

• Vrijmetselaarsloge La Flamboyante Munt 9 3311 XD Dordrecht

• Vrijmetselaarsloge Orde en Vlijt Molenstraat 75 4201 CW Gorinchem

• Vrijmetselaarsloge Anna Paulowna Stationsstraat 61 1506 DB Zaandam

• Vrijmetselaarsloge Concordia Res Parvae Crescunt Looxmagracht 20 8603 AB Sneek

• Vrijmetselaarsloge Willem Frederik Karel Molengracht 5 1781 NA Den Helder

• Vrijmetselaarsloge Ultrajectina Maliebaan 70-A 3581 CV Utrecht

• Vrijmetselaarsloge Karel van Zweden Zaadmarkt 97 7201 DD Zutphen

• Vrijmetselaarsloge West-Friesland Binnenluiendijk 2 1621 ME Hoorn

• Vrijmetselaarsloge Acacia Oostmaaslaan 950 3063 DM Rotterdam

• Vrijmetselaarsloge Jacob van Campen Van Persijnstraat 9 3811 LS Amersfoort

• Vrijmetselaarsloge Het Noorderlicht Beneden Westerdiep 47 9641 GE Veendam

• Vrijmetselaarsloge Moed en Volharding Eschstraat 43a 9401 NT Assen

• Vrijmetselaarsloge Broedertrouw Zeddamseweg 11-a 7041 CM 's-Heerenberg

• Vrijmetselaarsloge Hiram Abiff 2e Sweelinckstraat 131 2517 GW Den Haag

• Vrijmetselaarsloge Nos Vinxit Libertas Vondelstraat 39 1054 GJ Amsterdam

• Vrijmetselaarsloge De Veluwe Mr. van Hasseltlaan 29 7316 DJ Apeldoorn

• Vrijmetselaarsloge Tubantia Dr. Coppesstraat 32 7523 EN Enschede

• Vrijmetselaarsloge De Gooische Broederschap Oude Enghweg 19 1217 JB Hilversum

• Vrijmetselaarsloge Eendracht Maakt Macht Roodepoort Johannesburg

• Vrijmetselaarsloge Fraternité Hofstraat 3 7607 AB Almelo

• Vrijmetselaarsloge Ken U Zelven Schoterlandseweg 30 8412 SZ Hoornsterzwaag

• Vrijmetselaarsloge Humaniteit Groen van Prinstererlaan 1-A 7942 CW Meppel

• Vrijmetselaarsloge L' Union Frederic 2e Sweelinckstraat 131 2517 GW Den Haag

• Vrijmetselaarsloge Eendracht Amsterdamseweg 168-170 1182 HK Amstelveen

• Vrijmetselaarsloge In Vrijheid Een Brediusweg 23-A 1401 AB Bussum

• Vrijmetselaarsloge El Sol Naciente Cumana  Oranjestad

• Vrijmetselaarsloge Moed, Kracht, Volharding Burg. Venemastraat 8 9671 AB Winschoten

• Vrijmetselaarsloge Groot Nederland 2e Sweelinckstraat 131 2517 GW Den Haag

• Vrijmetselaarsloge Kennemerland Ripperdastraat 13 2011 KG Haarlem

• Vrijmetselaarsloge Ad Lucem et Pacem Ripperdastraat 13 2011 KG Haarlem

• Vrijmetselaarsloge Israel Freemasons' Hall Gaul Ave, Belvedere

• Vrijmetselaarsloge Concord Oostmaaslaan 950 3063 DM Rotterdam

• Vrijmetselaarsloge De Troffel Krabbenbosweg 47B 7555 EC Hengelo

• Vrijmetselaarsloge Licht en Vrijheid Potgieterstraat 41 5615 GC Eindhoven

• Vrijmetselaarsloge De Unie van Utrecht Rubenslaan 1 3723 BM Bilthoven

• Vrijmetselaarsloge Oude Landmerken Arnhemsestraatweg 360 6881 NK Velp

• Vrijmetselaarsloge Eemland Van Persijnstraat 9 3811 LS Amersfoort

• Vrijmetselaarsloge Eensgezindheid Oostmaaslaan 950 3063 DM Rotterdam

• Vrijmetselaarsloge King Solomon Dadelstraat 27 Oranjestad

• Vrijmetselaarsloge Via Lucis 2e Sweelinckstraat 131 2517 GW Den Haag

• Vrijmetselaarsloge Marondera Fred Woods Temple Msasastraat Marondera

• Vrijmetselaarsloge De Achterhoek Jeugdkerkstraat 6 7101 DP Winterswijk

• Vrijmetselaarsloge Opgang Oude Enghweg 19 1217 JB Hilversum

• Vrijmetselaarsloge Milton Park Freemasons' Hall Gaul Ave, Belvedere

• Vrijmetselaarsloge Sint Jan 2e Sweelinckstraat 131 2517 GW Den Haag

• Vrijmetselaarsloge Vincent la Chapelle 2e Sweelinckstraat 131 2517 GW Den Haag

• Vrijmetselaarsloge Alfred Beit Freemasons' Hall Bulawayo

• Vrijmetselaarsloge Wending Vondelstraat 39 1054 GJ Amsterdam

• Vrijmetselaarsloge Rosa Alba Potgieterstraat 41 5615 GC Eindhoven

• Vrijmetselaarsloge De Drie Lichten Oostmaaslaan 950 3063 DM Rotterdam

• Vrijmetselaarsloge De Drieslag Turfsingel 46 9712 KR Groningen

• Vrijmetselaarsloge De Stichtse Broederschap Maliebaan 70-A 3581 CV Utrecht

• Vrijmetselaarsloge 't Schienvat Klepel 1 7811 KN Emmen

• Vrijmetselaarsloge Hermannus van Tongeren Maliebaan 70-A 3581 CV Utrecht

• Vrijmetselaarsloge De Korenschoof Dr. Niemeijerstraat 4 6701 CP Wageningen

• Vrijmetselaarsloge Loge Jan Amos Comenius Brediusweg 23A 1401 AB Bussum

• Vrijmetselaarsloge De Ruwe Steen 2e Sweelinckstraat 131 2517 GW Den Haag

• Vrijmetselaarsloge Delta Schiehaven 15 3024 EC Rotterdam

• Vrijmetselaarsloge Het Schietlood 2e Sweelinckstraat 131 2517 GW Den Haag

• Vrijmetselaarsloge Getande Rand Molenstraat 10 2471 AB Zwammerdam

• Vrijmetselaarsloge Thorhem O.L. Van Persijnstraat 9B 3811 LS Amersfoort

• Vrijmetselaarsloge Phoenix Regentesselaan 17 P.O.Box 452 Willemstad

• Vrijmetselaarsloge La Force Amsterdamseweg 168-170 1182 HK Amstelveen

• Vrijmetselaarsloge Mozaiek Amsterdamseweg 168-170 1182 HK Amstelveen

• Vrijmetselaarsloge Flevo Verkeersweg 2 3841 DD Harderwijk

• Vrijmetselaarsloge De Eendragt Oostmaaslaan 950 3063 DM Rotterdam

• Vrijmetselaarsloge De Witte Roos Hoog Kanje 186 3708 DL Zeist

• Vrijmetselaarsloge L' Age d'Or Steenschuur 6 2311 ET Leiden

• Vrijmetselaarsloge Post Nubila Lux Vondelstraat 39 1054 GJ Amsterdam

• Vrijmetselaarsloge Wolfgang Amadeus Mozart Oude Enghweg 19 1217 JB Hilversum

• Vrijmetselaarsloge De Stanfaste Kwattaweg 85-B Paramaribo

• Vrijmetselaarsloge Het Gulden Vlies Arnhemsestraatweg 360 6881 NK Velp

• Vrijmetselaarsloge De Hoeksteen Torenstraat 2 1981 BC Velsen-Zuid

• Vrijmetselaarsloge L' Amitie sans Fin Spui 23 4539 PA Terneuzen

• Vrijmetselaarsloge De Gouden Driehoek Kwattaweg  Paramaribo

• Vrijmetselaarsloge De Schakel Muys van Holygang 10 3311 HE Dordrecht

• Vrijmetselaarsloge De Morgenster Ged. Nieuwesloot 153 1811 KS Alkmaar

• Vrijmetselaarsloge Tamarisk Oostmaaslaan 950 3063 DM Rotterdam

• Vrijmetselaarsloge Louisa Augusta Julianastraat 7 1441 EX Purmerend

• Vrijmetselaarsloge De Rechte Verhouding Dr. Niemeijerstraat 4 6701 CP Wageningen

• Vrijmetselaarsloge Driehoek 2e Sweelinckstraat 131 2517 GW Den Haag

• Vrijmetselaarsloge La Liberte Constante Kerklaan 7 6041 AZ Roermond

• Vrijmetselaarsloge Het Derde Licht Potgieterstraat 41 5615 GC Eindhoven

• Vrijmetselaarsloge Industria Stationsweg 56 9201 GP Drachten

• Vrijmetselaarsloge In Vrijheid Gebonden Bloemendalstraat 11 8011 PJ Zwolle

• Vrijmetselaarsloge Gezellen van Sint Jan Potgieterstraat 41 5616 GC Eindhoven

• Vrijmetselaarsloge Branding Prins Hendrikstraat 1 Mient 82 (secr) 1901 CB Castricum

• Vrijmetselaarsloge Geef U Zelf Ginnekenweg 141 4818 JD Breda

• Vrijmetselaarsloge La Complaisance Kloosterkerkensweg 17 6419 PJ Heerlen

• Vrijmetselaarsloge Scharende Broeders Brediusweg 23-A 1401 AB Bussum

• Vrijmetselaarsloge Gamma Amsterdamseweg 168-170 1182 HK Amstelveen

• Vrijmetselaarsloge van Aerssen Beyeren Boomstraat 32 4635 CX Huijbergen

• Vrijmetselaarsloge In Tenebris Lux Turfsingel 46 9712 KR Groningen

• Vrijmetselaarsloge Noorderkroon Ged. Nieuwesloot 153 1811 KS Alkmaar

• Vrijmetselaarsloge Union Lodge Juliana Air Port building P.O.Box 385 Sint Maarten

• Vrijmetselaarsloge Scagha Grote Kerk Markt 23-A 1741 BS Schagen

• Vrijmetselaarsloge De Arbeidsvloer Bloemendalstraat 11 8011 PJ Zwolle

• Vrijmetselaarsloge Johannes Pieterskerkhof 5 3512 JR Utrecht

• Vrijmetselaarsloge Le Veritable Zele 2e Sweelinckstraat 131 2517 GW Den Haag

• Vrijmetselaarsloge Spectrum Van Persijnstraat 9-B 3811 LS Amersfoort

• Vrijmetselaarsloge La Concorde Nijemonde 4 3434 AZ Nieuwegein

• Vrijmetselaarsloge De Drie Verlichte Torens De Voorhof Kerkstraat 64 5061 EK Oisterwijk

• Vrijmetselaarsloge Concordia ad Libertatem Looxmagracht 20 8603 AB Sneek

• Vrijmetselaarsloge De Eenhoorn Binnenluiendijk 2 1621 ME Hoorn

• Vrijmetselaarsloge Fides 2e Sweelinckstraat 131 2517GW Den Haag

• Vrijmetselaarsloge Het Middelpunt Ericalaan 1 6711 MZ Ede

• Vrijmetselaarsloge Arauna Nieuwstraat 21-23 3231 AK Brielle

• Vrijmetselaarsloge Het Azuren Gewelf Bij de Put 15 8911 GE Leeuwarden

• Vrijmetselaarsloge Liefde en Trouw Mr. van Hasseltlaan 29 7316 DJ Apeldoorn

• Vrijmetselaarsloge L' Union Fraternelle Raadhuislaan 43 5341 GL Oss

• Vrijmetselaarsloge Compass Rulstraat 4 4901 LV Oosterhout

• Vrijmetselaarsloge Het Gulden Koord Dr. Niemeyerstraat 4 6701 CP Wageningen

• Vrijmetselaarsloge Herrezen Land Kemphaanpad 14 1358 AC Almere

• Vrijmetselaarsloge De Bouwketen Turfsingel 46 9712 KR Groningen

• Vrijmetselaarsloge La Lune Markt 25 6131 EL Sittard

• Vrijmetselaarsloge De Korenaar Klepel 1 7811 KN Emmen

• Vrijmetselaarsloge De Drie Grote Lichten Rubenslaan 1 3723 BM Bilthoven

• Vrijmetselaarsloge Scaldis Beestenmarkt 5 4461 CS Goes

• Vrijmetselaarsloge Ignis Fraternitatis Regentesselaan 17 Willemstad

• Vrijmetselaarsloge Het Roosvenster Koningsbergestraat 201-P 8232 DC Lelystad

• Vrijmetselaarsloge la Constance Cellebroederstraat 4 6211 PC Maastricht

• Vrijmetselaarsloge Pythagoras Julianalaan 3 2712 CB Zoetermeer

• Vrijmetselaarsloge Pentagram Rijkmanstraat 10 7411 GB Deventer

• Vrijmetselaarsloge De Vier Jaargetijden Potgieterstraat 41 5615 GC Eindhoven\

• Vrijmetselaarsloge De Gulden Regel Mr. van Hasseltlaan 29 7316 DJ Apeldoorn

• Vrijmetselaarsloge La Simplicite ULINGSHEIDE 1 5932 NA Tegelen

• Vrijmetselaarsloge The Middle Chamber Avenida Milio Croes 48-K Oranjestad

• Vrijmetselaarsloge General John J. Pershing Lodge Heggenstraat 16A 6211 GW Maastricht

• Vrijmetselaarsloge Salomo Barchman Wuytierslaan 89 3819AB Amersfoort

• Vrijmetselaarsloge Harmonie Kralendijk, Bonaire

• Vrijmetselaarsloge Amsterdam Lodge Vondelstraat 39 1054 GJ Amsterdam

• Vrijmetselaarsloge HKG Royal Arch Hengelo

• Vrijmetselaarsloge Bouwhut "De Noabers"

• Vrijmetselaarsloge Bouwhut Amicitia

• Vrijmetselaarsloge S.R.I.A.

• Vrijmetselaarsloge H.O.M. (Hermetic Order of Martinists)

• Vrijmetselaarsloge Loge Sciviam (Weefsters)