NAD 222

Staphorst

o.a. een Joodse werkkamp

De gemeente Staphorst had voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog geen drie werkkampen Conrad, Beugelen en Het Wiede Gat, zoals algemeen bekend, maar vier. Ook de naam – als het al een naam had – is niet bekend.

In september 1941 werd volgens de Provinciale Overijsselsche en Zwolsche Courant begonnen met de bouw van het vierde werkkamp, kamp Beugelen.

In de Haagsche Courant van 13 juli 1936 staat te lezen dat de minister van Sociale Zaken, mr. M. Slingenberg met de autobus naar o.a. Staphorst kwam, om zich op de hoogte te stellen van de voorbereidingen van de ruilverkaveling in de Staphorster ontginning en ‘voorts hetgeen geschiedt in het Staphorsterbosch en de Staphorstermaten’.

Hij verwacht dat de werken aan het eind van het jaar in uitvoering komen, zodat ‘in het najaar 500 à 1.000 man aan den arbeid kan gaan’.

Burgemeester van der Wal opende toegangsweg NAD kamp Meppelerweg eind november 1941 heeft burgemeester H. van der Wal de toegangsweg naar het werkkamp vanaf de Rijksstraatweg geopend en een weg op het terrein van het kamp. De pas gestrate wegen kregen de namen Nachtegaallaan en Van de Leeweg, naar de namen van de straatmakers die veel werk aan die wegen verricht hebben.

Kamp Beugelen was gelegen aan de Gemeenteweg bij het dorp Staphorst. Het werd in 1939 door de Rijksdienst voor de Werkverruiming overgenomen. Na mei 1940 zijn er enige tijd Chinezen die Nederland niet tijdig hadden kunnen verlaten in het kamp geïnterneerd geweest. Zij hebben aan de wegen in de omgeving gewerkt. Daarna verbleven er tot begin januari 1942 werkeloze Nederlanders. Zij moesten helpen bij de aanleg van staatsbos. Het kamp bood ruimte aan 96 mannen. Leider van het kamp was een kok-beheerder.

Vanaf januari 1942 tot de nacht van 2 op 3 oktober (Jom Kipoer) van dat jaar is het kamp in gebruik geweest als werkkamp voor Joodse mannen die werden ingezet bij graafwerkzaamheden. Het werk werd beschreven als bezighouderij. Het redelijke rantsoen werd na enige tijd aanmerkelijk kleiner, omdat de bezetter het niet nodig vond om voldoende voedsel aan Joodse mensen te verstrekken. In genoemde nacht zijn alle Joodse mannen uit de werkkampen, zo ook die uit Kamp Beugelen, naar Kamp Westerbork afgevoerd. Hen was wijs gemaakt dat daar gezinshereniging zou plaatsvinden. Het ging te voet naar station Meppel, vanwaar de reis met de trein werd vervolgd.

Op een kaart met vestigingsplaatsen van de Nederlandse Arbeidsdienst (NAD), die is gedateerd op 30 november 1942, staat Beugelen vermeld als nieuw kamp van de Nederlandse Arbeidsdienst. In 1944 werd het kamp nog gebruikt door de Nederlandse Arbeidsdienst. De tewerkgestelde jongens moesten ontginningswerk doen in de staatsbossen. Eind augustus van dat jaar overleefde de kampcommandant hopman Blom ternauwernood een aanslag op zijn leven. Een twintigtal Staphorsters werd als represaille opgepakt en gegijzeld. Deze zijn later via Kamp Amersfoort afgevoerd naar concentratiekamp Neuengamme.

Na de Tweede Wereldoorlog
Het kamp is na de Tweede Wereldoorlog korte tijd in gebruik geweest als interneringskamp voor NSB'ers. Daarna werd het voor de opvang van Molukkers gebruikt en later heeft het als vakantiekamp voor Berlijnse kinderen dienstgedaan. Het complex kamp is tot in de jaren 1970 als commercieel vakantieoord in gebruik geweest. De barakken waren deels afgebroken waardoor er rijen losstaande huisjes voor 4 à 5 personen ontstonden. De huisjes raakten uiteindelijk buiten gebruik en werden gesloopt.