Pestkerkhof, 1630-1804 WG-Plein

Aan de toenmalige Heilige Weg werd in 1630 het nieuwe Buitengasthuis gebouwd, dat in de volksmond gewoon het Pesthuis werd genoemd. Het oude pesthuis, niet lang daarvoor gebouwd aan de Leidsestraat, bleek te klein voor de vele pestlijders. Het nieuwe gebouw lag op een kwartier lopen van de stad. Vanaf de grachten van de stad was het pesthuis te bereiken via de zogenaamde Pestsloot, nu de Bosboom Toussaintstraat.

 

Ten westen van het Pesthuis werd een begraafplaats met dodenhuis aangelegd. Het kerkhof werd in tweeën gesplitst door een verlenging van de Pestsloot zodat de doden uit de stad direct via het water hierheen gebracht konden worden. In het dodenhuis werd de overledene uit het Pesthuis of de stad één of anderhalve dag neergelegd. Daarna werd de overledene, wanneer het lijk niet was opgevraagd door nabestaanden, ter aarde bestelt op de begraafplaats. Aan het eind van de zeventiende eeuw waren de pestepidemieën over hun hoogtepunt heen en werden in het Pesthuis ook krankzinnigen en andere zieken opgevangen. Het kreeg nu ook de naam Buitengasthuis. De doden werden onverminderd begraven op het kleine begraafplaatsje.

Rond 1800 constateerden de regenten van het gasthuis dat de grond van de begraafplaats zo “vervuild met lijken” was dat men besloot het te sluiten. In 1804 was het zover. Ter vervanging werd het Sint Pieterskerkhof op Funen aangelegd, net buiten de stadswallen. De ruimte van het pestkerkhof werd daarna onderdeel van de boomgaard die om het pesthuis was gelegen. In 1877 en nog een tiental jaren daarna was dit het plantsoen of tuin voor herstellende zieken. In 1884 werd over een deel van het oude terrein het Jacob van Lennepkanaal gegraven waardoor de gasthuisgronden in tweeën werden gesplitst. De begraafplaats was in die tijd al niet meer als zodanig herkenbaar. Het stuk Pestsloot bij de begraafplaats was gedempt en er waren enige nieuwe gebouwtjes op geplaatst. Het verhaal gaat dat de Pestsloot gedempt is met de resten van het kerkhof, maar daar zijn bij opgravingen in de omgeving nimmer sporen van aangetroffen.

 

Omdat er na de veranderingen in de omgeving onvoldoende ruimte over was gebleven voor een nieuw te bouwen gasthuis werd dit op een aangrenzend stuk grond gebouwd, ten westen van de bestaande gebouwen. In 1893 was het gereed en kon het oude Pesthuis gesloten worden. Tot de sloop in de jaren dertig van de twintigste eeuw werd het gebouw nog voor allerlei andere doeleinden gebruikt, onder andere als tehuis voor onbehuisden. Na de afbraak van het oude gebouw werd de 2e Constantijn Huygensstraat doorgetrokken en kreeg het gebied meer zijn huidige aanzien.

 

Het oude kerkhof is dus geheel verdwenen, opgenomen in de ontwikkeling van de buurt. Nabij het huidige WG-plein moet het voormalige kerkhof gelegen hebben. Alleen een straatnaam herinnert nog aan het pesthuis: de Pesthuislaan.