Namenlijst Joodse begraafplaats Heerlen

Op grond van een Keuls document uit 1270, waarin melding wordt gemaakt van een Jood uit Heerlen, is het aannemelijk dat er in de Middeleeuwen al Joden in Heerlen geweest zijn. Begin achttiende eeuw vestigen zich enkele Joodse families definitief in de plaats. In 1726 bestaat de gemeenschap uit zes gezinnen. Voor hun godsdienstoefeningen komen ze bijeen in een huissynagoge. De eerstesynagoge stond aan de toenmalige Veemarkt bij het huidige Wilhelminaplein en de Dautzenbergerstraat. De inwijdingsdatum is niet bekend, maar het gebouw werd in 1852 opgeknapt. In 1898 werd een vrouwengenootschap opgericht, dat zich bezig hield met het onderhoud van de synagoge. Een opvallend groot aantal Joden in Heerlen was gedurende de eerste helft van de achttiende eeuw werkzaam als vleeshouwer. In 1778 werd er, na enig onderhandelen, een begraafplaats ingericht, gelegen achter Huis de Croon aan de Dorpsstraat (nu Emmastraat). Toen deze begraafplaats aan het einde van de achttiende eeuw vol dreigde te raken is in 1811 een nieuwe Joodse begraafplaats aan de Schinkelsteeg (de huidige Stationsstraat) aangelegd. Vanaf rond 1900 werden de Heerlense Joden begraven aan de Akerstraat, naast de Algemene begraafplaats. In 1936 werd aan de Stationstraat, boven de oude Joodse begraafplaats, een nieuwe synagoge gebouwd.

Ten gevolge van de machtsovername in Duitsland door de nazi's kwamen er in de dertiger jaren veel Joodse vluchtelingen naar Heerlen en Kerkrade.
Na de verwijdering van de Joodse leerlingen uit het algemene onderwijs in september 1941 werd in Heerlen een Joodse school opgericht, die tot februari 1943 bestaan heeft. Van de in Heerlen verblijvende Joden is ongeveer de helft tijdens de oorlogsjaren omgebracht. Dankzij de activiteiten van dominee Pontier en de illegale NV-groep onder leiding van Jaap Musch konden in Heerlen en omgeving veel Joden, waaronder ongeveer honderd kinderen, onderduiken. Het interieur van de synagoge werd geplunderd en vernield. De Torarollen en de rituele voorwerpen, die bij wijze van voorzorg naar Amsterdam waren gebracht, zijn daar verloren gegaan. De lege synagoge werd als opslagruimte gebruikt.

Na de bevrijding van het zuiden van Nederland werd de synagoge op 6 januari 1945 heringewijd. In 1959 onderging het gebouw een renovatie. Door de terugloop van het aantal gemeenteleden is de synagoge sinds 1985 niet meer in gebruik. Uit dit gebouw is een plaquette ter nagedachtenis van de Joodse slachtoffers van de bezetting overgebracht naar de begraafplaats aan de Akerstraat. Deze begraafplaats wordt door de plaatselijke autoriteiten onderhouden. Op 4 mei 1998 werd aan de Akerstraat een zwart granieten monument onthuld met de 62 namen van de omgekomen Heerlense Joden.

De Joodse gemeenten van Heerlen, Roermond en Maastricht zijn in 1986 gefuseerd tot de NIHS Limburg.

 

Namenlijst Joodse begraafplaats Akerstraat Heerlen

 

  1. Elise Aron 10-03-1823 26-03-1904 
  2. Jacques Benoit 12-01-1896 14-12-1946
  3. Eveline Mechtilde Bloemgarten 23-10-1892 22-09-1956 
  4. Felix Bloemgarten 06-05-1865 09-06-1916
  5. E. Bock 24-08-1985 
  6. Camil Canter 1878 07-08-1954
  7. Thérèse Grete Canter 07-11-1916 02-05-1919
  8. Albert Cohen 1925 26-03-1998 
  9. Robert Drielsma 16-06-1923 08-09-1923
  10. Albert J. Fraenkel 20-10-1890 12-10-1961
  11. Emil Golstein 17-02-1883 21-10-1950
  12. Karolina Golstein
  13. Bertha Levij 28-01-1867 11-02-1965
  14. Abraham Lucas 15-07-1878 06-05-1947
  15. Max Lucas 15-12-1902 12-07-1980 
  16. Else Noach 08-02-1903 09-01-1994 
  17. Max Salm 18-08-1871 04-06-1919
  18. Abraham Schenk 25-11-1940
  19. Elisabeth Schenk   
  20. Rosa Schrein 08-04-1880 19-07-1944
  21. Salomon Jacob Seijffers 17-11-1894 01-03-1991
  22. Irma Simon 11-01-1886 06-07-1962 
  23. Sonnenberg 1925 04-12-1933
  24. Geertruda van Spier 25-03-1888 15-04-1967
  25. David Heijman Stibbe 16-10-1887 19-10-1938
  26. Sofie Troostwijk 1911 19-06-1945 
  27. Eva Valk plm. 1900 27-05-1957
  28. Kaatje Van Buuren-Eckstein 29-03-1881 24-11-1942
  29. Jetje Waterman 12-09-1875 06-09-1955
  30. Robert Wernick 09-05-1888 08-12-1947
  31. Sara Wolf 10-12-1879 19-01-1919 
  32. Marcus Zilverberg 16-02-1902 10-05-1952