Karthuizerskerkhof, ca. 1602 – 1860 Karthuizersstraat

Een ernstige pestepidemie in 1602 was voor het stadsbestuur aanleiding om een nieuwe begraafplaats in gebruik te nemen, buiten de toenmalige stadsmuren. Het zogenaamde Karthuizerskerkhof was bestemd voor degenen die aan de pest overleden. De begraafplaats lag op het voorplein van het in 1572 bijna geheel afgebrande Karthuizersklooster. In eerste instantie nog buiten de stad, maar al snel werd het kerkhof opgenomen in de stadsuitbreidingen van de Jordaan. Het kerkhof werd lange tijd druk gebruikt waardoor het hoger kwam te liggen dan de omringende straten.

Een beeld van de begraafplaats rond 1630 geeft een geheel met gras begroeid veld met aan de rand enkele bomen. Paden en graftekens ontbraken. Het grote terrein werd door de naburige bewoners gebruikt voor de bleek en ook voor andere recreatieve doeleinden, zoals kaatsen, vliegeren en wandelen. Ondanks een verbod op een dergelijk gebruik uit 1616 werd in veel gevallen gewoon doorgegaan met die aloude bezigheden.

Rond 1650 werd langs de Karthuizersstraat het Huyszitten Weduwehofje gesticht, dat er vandaag de dag nog steeds staat. Tijdens de laatste grote pestepidemie, in 1664, werden op het Karthuizerskerkhof ruim zevenduizend doden begraven. De Jordaan was het zwaarst getroffen deel van de stad. In de achttiende eeuw was de begraafplaats veranderd in een kale en troosteloze omgeving. Om de aanblik van het terrein aan het oog te onttrekken werden zeildoeken opgehangen. Dagelijks werden hier meerdere begrafenissen tegelijk gehouden waardoor het vaak een drukte van belang was.

 

Ondanks toenemende klachten ging het begraven op het Karthuizerskerkhof door tot 1860. In dat jaar werd de in 1845 aangelegde gemeentelijke Westerbegraafplaats buiten de Willemspoort geopend.

 

Nadat het kerkhof buiten gebruik was gesteld, werd er rond 1890 ondermeer een badhuis gebouwd. Op het westelijke deel werd een school gebouwd. Op het deel dat onbebouwd bleef, ligt nu de Noorderspeeltuin.

In het jaar 2000 werden hier opgravingen gedaan. Een deel van de botresten dat toen gevonden werd, is overgebracht naar de Noorderbegraafplaats.