Maatschappij "De Betuwe" was een jamfabriek te Tiel die bestaan heeft van 1885 tot 1993. De fabriek heeft vooral bekendheid verworven door de reclamecampagnes rond Flipje. Maatschappij "De Betuwe" is voortgekomen uit azijnfabriek De Haas, die wijnazijn en bierazijn produceerde. Vanaf 1873 produceerde de fabriek ook koffiesurrogaat. Als zodanig ontstond de Tielsche Koffiesiroop Fabriek, die nog hetzelfde jaar werd omgedoopt in Firma J.H. Bruynis & Co. De koffij-siroop werd gemaakt van appelen, peren, bieten en wortelen. Blijkbaar deed men aldus ervaring op met het conserveren van vruchten.
Fredericus Baesjou, die in 1879 directeur was geworden, maakte in 1884 in Engeland kennis met het product "jam" en ging dit produceren. In 1886 ging de fabriek Nederlandsche Fabriek van Verduurzaamde Vruchten J.H. Bruynis & Co heten. In 1888 werd de naam Nederlandsche Fabriek van Verduurzaamde Vruchten Maatschappij de Betuwe N.V., een naam waaronder het bedrijf en zijn producten bekend zijn geworden. Het bedrijf heette ook nog wel: Eerste Nederlandsche Stoom-Gaskracht-Fabriek van Vruchtengeleien en Verduurzaamde Levensmiddelen de Betuwe. Men bleef koffiesiroop produceren tot 1910. Daarnaast werd nog kwast geproduceerd onder de naam Lemon Squash en tijdens de Eerste Wereldoorlog ook appelstroop.
Op deze wijze kon men het fruit dat in de Betuwe werd geproduceerd in eigen land verwerken. Voordien werd het grootste gedeelte ervan geëxporteerd. Het bedrijf kreeg in 1888 reeds het predicaat Hofleverancier. De jam was oorspronkelijk verpakt in aardewerken potten of in 15-literblikken waaruit de kruidenier dan de jam schepte. Voorts werd tomatensap en appeldrank geproduceerd onder de merknaam "Rijno".
Na de Eerste Wereldoorlog ontstonden er meerdere jamfabrieken, zodat de concurrentie sterk toenam. De Betuwe probeerde haar marktaandeel te behouden door het gebruik van "prima vruchten" en "prima suiker" te benadrukken. In 1927 werd de oude fabriek door een modernere installatie vervangen en in 1930 werd ook de ouderwets-lange naam vervangen door het modernere: Maatschappij de Betuwe N.V..
In 1935 werd een mannetje als reclame-icoon ingevoerd, dat al spoedig tot Flipje getransformeerd werd. De tekeningen werden eerst gemaakt door Daan Hoeksema, later nog even door Henk Rotgans en vanaf 1936 door E.M. ten Harmsen van der Beek. De berijmde teksten werden geschreven door diens echtgenote Freddie Langeler. Dit ventje met een koksmuts en een lijf van rode bessen, maakte De Betuwe landelijk bekend. Flipje figureerde met zijn vrienden Jasper Aap, Bertje Big en anderen op een soort filmstroken die in een zogenaamde "flipposcoop", een soort kijkdoos, konden worden bekeken. Later kwamen er ook Flipje-boekjes.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog was er een toenemend gebrek aan grondstoffen. Tegen het einde van de oorlog bivakkeerde een aantal mensen in de kelders van de fabriek, uit angst voor bombardementen. De fabriek werd ernstig beschadigd en kon na de bevrijding aanvankelijk niet produceren. In 1948 was De Betuwe weer volledig op orde. In 1950 kreeg de fabriek bezoek van de koninklijke familie ter gelegenheid van het 65-jarig bestaan. De vele personeelsverenigingen smeedden een hechte band tussen de Tielse gemeenschap, het personeel en de fabriek. In 1952 werd het predicaat Koninklijk verleend en ging de fabriek Koninklijke Fabrieken van Vruchtenconserven Mij de Betuwe NV heten. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was er een toenemend gebrek aan grondstoffen. Tegen het einde van de oorlog bivakkeerde een aantal mensen in de kelders van de fabriek, uit angst voor bombardementen. De fabriek werd ernstig beschadigd en kon na de bevrijding aanvankelijk niet produceren. In 1948 was De Betuwe weer volledig op orde. In 1950 kreeg de fabriek bezoek van de koninklijke familie ter gelegenheid van het 65-jarig bestaan. De vele personeelsverenigingen smeedden een hechte band tussen de Tielse gemeenschap, het personeel en de fabriek. In 1952 werd het predicaat Koninklijk verleend en ging de fabriek Koninklijke Fabrieken van Vruchtenconserven Mij de Betuwe NV heten. Omdat allerlei Duitse en Amerikaanse bedrijven op overnames aasden, besloot de directie zelf een overnamepartner te zoeken. Dit werd Unilever, waarvan De Betuwe in 1961 een onderdeel werd. In 1965 werden de verkooporganisaties van De Betuwe en Calvé samengevoegd tot het in Delft gevestigde Calvé-De Betuwe. De productievestiging in Tiel bleef zelfstandig. Deze was overigens al lang niet meer afhankelijk van de Betuwse fruitteelt, maar importeerde fruit uit de gehele wereld. In de daaropvolgende jaren stagneerde de verkoop van jam. Uiteindelijk werd De Betuwe in 1987 gekocht door de Bredase vruchtenverwerker Hero. Dit bracht de productie over naar Breda. De Tielse fabriek werd in 1993 gesloten.
Afbeeldingen losse uitgaves
Complete lijst met alle uitgaven "Flipje Tiel" van uitgeverij de Betuwe
Schrijvers op alfabetische volgorde
Bakker, Jaap / uitgeverij Ooievaar
Losse uitgave:
Nederlands rijmwoordenboek 2000
N.V. Maatschappij "De Betuwe" / Koninklijke Mij de Betuwe
Losse Uitgave:
De letterschilder ; Petro en Wippie [tussen 1930 en 1940?]
Petro en Wippie [tussen 1930 en 1940?]
Reintje bezeerd ; Reintje, Kwak en 't Piepertje tussen 1930 en 1940?]
De hazenverschrikker ; Reintje, Kwak en 't Piepertje [tussen 1930 en 1940?]
De blaasbalg ; Reintje, Kwak en 't Piepertje [tussen 1930 en 1940?]
De overhaal ; Reintje, Kwak en 't Piepertje [tussen 1930 en 1940?]
Piepertje gered ; Reintje, Kwak en 't Piepertje [tussen 1930 en 1940?]
De gieter ; Reintje, Kwak en 't Piepertje [tussen 1930 en 1940?]
Betuwe boekjes [193-?]
Het vloerkleed 19XX
Het vloerkleed 19XX
Het verjaarsboeket 19XX
Voor de wedstrijd 19XX
Ruiten lappen 19XX
Ruiten lappen 19XX
De kolenmijn 19XX
Klaasjes brief 19XX
Hekje lopen 19XX
Hekje lopen 19XX
De gebroken vaas 19XX
Gierige Tommie 19XX
Het goede geheugen 19XX
Het goede geheugen 19XX
Blindemannetje 19XX
Blindemannetje 19XX
N.V. Maatschappij "De Betuwe" / Koninklijke Mij de Betuwe
Rijn, Gerrit van
Losse Uitgave:
De nieuwe avonturen uit "Het land van Flipje" 1995
De nieuwe avonturen uit "Het land van Flipje" ; Dl. 1 1995
Bruna, Dick / uitgeverij Mercis Publishing bv
Losse uitgave:
Miffy in the Netherlands 2015
Nijntje in Nederland 2015
Cremer, J.J. / uitgeverij Sijthoff
Losse uitgave:
't Pauweveerke : Overbetuwsche vertelling ca. 1880
Doornenbal, Diana / uitgeverij Noordhoff Uitgevers
Losse uitgave:
De Betuwe 2012
D., P.
Losse Uitgave:
Kleine Jantje wordt padvinder ; Kleine Jantje [193-?]
Kleine Jantje en het toovervischje ; Kleine Jantje [193-?]
Kleine Jantje [193-?]
Harmsen van der Beek, E.M. ten:
Serie:
Flipje en zijn vriendjes; 't grote Flipboek 1 1979
Flipje en zijn vriendjes; 't grote Flipboek 2 1979
Flipje en zijn vriendjes; 't grote Flipboek 3 1979
Flipje en zijn vriendjes; 't grote Flipboek 4 1979
Flipje en zijn vriendjes; 't grote Flipboek 5 1979
Flipje en zijn vriendjes; 't grote Flipboek 6 1979
Flipje en zijn vriendjes; 't grote Flipboek 7 1979
Het verdwenen horloge 1 [1953]
Het verdwenen horloge 2 [1953]
Het verdwenen horloge 3 [1953]
Het verdwenen horloge 4 [1953]
Het verdwenen horloge 5 [1953]
Het verdwenen horloge 6 [1953]
Het verdwenen horloge 7 [1953]
De speeltuin: 1 1952
De speeltuin: 2 1952
De speeltuin: 3 1952
De speeltuin: 4 1952
De speeltuin: 5 1952
De speeltuin: 6 1952
De speeltuin: 7 1952
De speeltuin: 8 1952
Winterpret; 1 [1952]
Winterpret; 2 [1952]
Winterpret; 3 [1952]
Winterpret; 4 [1952]
Winterpret; 5 [1952]
Winterpret; 6 [1952]
Winterpret; 7 [1952]
Winterpret; 8 [1952]
De wegen-wacht; 1 1952
De wegen-wacht; 2 1952
De wegen-wacht; 3 1952
De wegen-wacht; 4 1952
De wegen-wacht; 5 1952
De wegen-wacht; 6 1952
De wegen-wacht; 7 1952
De wegen-wacht; 8 1952
De verjaarsboeket; II [1951]
De verjaarsboeket; I [1951]
De verjaarsboeket; [1951]
Losse Uitgave:
Harmsen van der Beek, E.M. ten:
De avonturen van Flipje 1939
Flipje en zijn vriendjes : figuurtjes in de reclame 1993
Kabouterland ; Flipje, het fruitbaasje van Tiel 1966
Op reis naar kabouterland ; Flipje, het fruitbaasje van Tiel 1966
Hoe Flipje geboren werd ca.1965
Flipje gaat naar school ca. 1965
De speeltuin ; Flipje, het fruitbaasje van Tiel 1965
Het verdwenen horloge ; Flipje, het fruitbaasje van Tiel 1965
Winterpret ; Flipje, het fruitbaasje van Tiel 1965
Gepiep 1964
Drie is te veel 1964
De wegenwacht; Flipje, het fruitbaasje van Tiel 1964
De grote broer; Flipje, het fruitbaasje van Tiel 1964
Appels te koop; Flipje, het fruitbaasje van Tiel 1964
Het verjaarsboeket; Flipje, het fruitbaasje van Tiel 1964
Gepiep ; Flipje, het fruitbaasje van Tiel 1964
Het rapport ; Flipje, het fruitbaasje van Tiel 1963
Drie is te veel ; Flipje, het fruitbaasje van Tiel 1963
De gebroken vaas ; Flipje, het fruitbaasje van Tiel 1963
Melk halen ; Flipje, het fruitbaasje van Tiel 1963
De plaaggeest 1962
De plaaggeest ; Flipje, het fruitbaasje van Tiel 1962
Eén paraplu ; Flipje, het fruitbaasje van Tiel 1962
De kachelpijp ; Flipje, het fruitbaasje van Tiel 1962
De brave Hendrik ; Flipje, het fruitbaasje van Tiel 1962
De schelp ; Flipje, het fruitbaasje van Tiel 1961
De regencape ; Flipje, het fruitbaasje van Tiel 1961
Een zwaar karwei ; Flipje, het fruitbaasje van Tiel 1961
Eieren zoeken ; Flipje, het fruitbaasje van Tiel 1961
Recepten van Koninklijke Mij "De Betuwe" N.V. Tiel 196?
Kwek op het ijs ; Flipje, het fruitbaasje van Tiel 1960
Goede voornemens ; Flipje, het fruitbaasje van Tiel 1960
De vulpen ; Flipje, het fruitbaasje van Tiel 1960
Uit kamperen ; Flipje, het fruitbaasje van Tiel 1960
Gratis lucht ; Flipje, het fruitbaasje van Tiel [1959]
Een biggendroom ; Flipje, het fruitbaasje van Tiel 1959
De kolenmijn ; Flipje, het fruitbaasje van Tiel [1959]
Het vloerkleed ; Flipje, het fruitbaasje van Tiel [1958]
Hekje lopen ; Flipje, het fruitbaasje van Tiel [1958]
Ruiten lappen ; Flipje, het fruitbaasje van Tiel [1958]
Klaasjes brief ; Flipje, het fruitbaasje van Tiel [1958]
Gierige Tommy ; Flipje, het fruitbaasje van Tiel [1957]
Kroesje speelt voor spook ; Flipje, het fruitbaasje van Tiel [1957]
Het goede geheugen ; Flipje, het fruitbaasje van Tiel [1957]
De hangmat ; Flipje, het fruitbaasje van Tiel [1956]
Flipjes ballonvaart ; Flipje, het fruitbaasje van Tiel [1956]
Blindemannetje ; Flipje, het fruitbaasje van Tiel[ 1956]
Schoolziek ; Flipje, het fruitbaasje van Tiel [1956]
Hoe Flipje geboren werd ; Flipje, het fruitbaasje van Tiel [1955]
Flipje, het fruitbaasje van Tiel 1955-1966
De onverwachte gast ; Flipje, het fruitbaasje van Tiel [1955]
Flipje gaat naar school ; Flipje, het fruitbaasje van Tiel [1955]
Het sneeuwklokje ; Flipje, het fruitbaasje van Tiel [1955]
Liften [1952]
Appels halen [1952]
De zes-poot [1952]
Een goede vangst [1952]
De grote broer [1952]
Vacantie 1951
Altijd druk! [1951]
Big gaat zich wassen [1951]
Onder de canapé 1951
Het kluwen [1951]
Flap kijk in de lucht [1951]
De tandem [1951]
Verf en beslag [1951]
De taxi [1951]
Kiespijn! [1951]
Nog meer "geluk" [1951]
Het hoefijzer [1951]
Gepiep! [1951]
Tafelmanieren 1951]
Slagroom [1951]
Slagroom 1 [1951]
Hengelen [1951]
Ongeduld [1951]
De goede daad [1951]
Drie is te veel 1951]
De hark [1949]
Kleden kloppen [1949]
Jasper fuift op appelsap [1949]
Een bubbelbad [1949]
De straatmuzikanten [1949]
Dat viel niet mee [1949]
Rugpijn! [1949]
De kachelpijp [1949]
Een knoop aanzetten [1949]
De cactus [1949]
De kippenren [1949]
De verjaarsboeket [1951]
Flap kijk in de lucht [1951]
De tandem [1951]
Verf en beslag [1951]
De taxi [1951]
Kiespijn! [1951]
Nog meer "geluk" [1951]
Het hoefijzer [1951]
Gepiep! [1951]
Tafelmanieren [1951]
Slagroom [1951]
Slagroom [1951]
Hengelen [1951]
Ongeduld 1951]
De goede daad [1951]
Drie is te veel [1951]
De hark [1949]
Kleden kloppen [1949]
Jasper fuift op appelsap 1949]
Een bubbelbad [1949]
De straatmuzikanten [1949]
Dat viel niet mee [1949]
Rugpijn! [1949]
De kachelpijp [1949]
Een knoop aanzetten [1949]
De cactus [1949]
De kippenren [1949]
Zagen, zagen.. [1949]
De brutale haan [1949]
De brave Hendrik! [1949]
De reclame konijnen [1947]
Verkeerd bezorgd [1947]
Touw trekken [1947]
Hengelen [1947]
Goede voornemens [1947]
De avonturen van Flipje, het fruitbaasje van Tiel : een album voor het verzamelen van de Betuwe-films, voorafgegaan door een vertelling van Flipjes prilste jeugd bij de kabouters en hoe hij in dierenland kwam [ca. 1947
De avonturen van Flipje, het fruitbaasje van Tiel : een album voor het verzamelen van de Betuwe-films, voorafgegaan door een vertelling van Flipjes prilste jeugd bij de kabouters en hoe hij in dierenland kwam [ca. 1940]
De avonturen van Flipje, het fruitbaasje van Tiel : een album voor het verzamelen van de Betuwe-films, voorafgegaan door een vertelling van Flipjes prilste jeugd bij de kabouters en hoe hij in dierenland kwam [1939]
De avonturen van Flipje, het fruitbaasje van Tiel : een album voor het verzamelen van de Betuwe-films, voorafgegaan door een vertelling van Flipjes prilste jeugd bij de kabouters en hoe hij in dierenland kwam [1939]
De avonturen van Flipje, het fruitbaasje van Tiel : een album voor het verzamelen van de Betuwe-films, voorafgegaan door een vertelling van Flipjes prilste jeugd bij de kabouters en hoe hij in dierenland kwam 1939
Flipje en zijn vriendjes : een album voor het verzamelen van de Betuwe- films, voorafgegaan door een vertelling van Flipjes prilste jeugd bij de kabouters en hoe hij in dierenland kwam [1935]
De sinaasappel ; Bij de kabouters [tussen 1930 en 1940?]
De ananas ; Bij de kabouters [tussen 1930 en 1940?]
Bij de kabouters [tussen 1930 en 1940?]
Tennis ; Sam en Daan [193-?]
Sam en Daan [193-?]
Flipje en zijn vriendjes : een album voor het verzamelen van de Betuwe- films, voorafgegaan door een vertelling van Flipjes prilste jeugd bij de kabouters en hoe hij in dierenland kwam [19XX]
Flipje en zijn vriendjes : een album voor het verzamelen van de Betuwe- films, voorafgegaan door een vertelling van Flipjes prilste jeugd bij de kabouters en hoe hij in dierenland kwam [19XX]
Flipje en zijn vriendjes : een album voor het verzamelen van de Betuwe- films, voorafgegaan door een vertelling van Flipjes prilste jeugd bij de kabouters en hoe hij in dierenland kwam [19XX]
De avonturen van Flipje, het fruitbaasje van Tiel De Betuwe / 19XX
Harmsen van Beek, F. / uitgeverij De Bezige Bij
Losse uitgave:
Flipje in kabouterland : het vergeten verhaal 2015
Heide, Edith / uitgeverij Gebr. Kluitman
Ed van Brederode [1915]
Ed van Brederode [191-?]
Hoeksema, Daan
Losse uitgave:
Petro en Wippie [tussen 1930 en 1940?]
'n Fijne boot ; Reintje, Kwak en 't Piepertje [tussen 1930 en 1940?]
Reintje, Kwak en 't Piepertje [tussen 1930 en 1940?]
De vlucht naar Tiel ; Kokkie met den potlepel en Hans [tussen 1930 en 1940?]
De mandoline ; Kokkie met den potlepel en Hans [tussen 1930 en 1940?]
Kokkie met den potlepel en Hans [tussen 1930 en 1940?]
De dikke snoek ; Jokkie en Lor met hun zij-span [tussen 1930 en 1940?]
Rijden zonder rem ; Jokkie en Lor met hun zij-span [tussen 1930 en 1940?]
Een dag aan zee [tussen 1930 en 1940?]
De ton in duigen [tussen 1930 en 1940?]
Hoe 't zieke beertje weer gezond werd [tussen 1930 en 1940?]
De egel en de jam ; Jokkie en Lor met hun zij-span [tussen 1930 en 1940?]
De sneeuwploeg ; Jokkie en Lor met hun zij-span [tussen 1930 en 1940?]
Stoute varkens ; Jokkie en Lor met hun zij-span [tussen 1930 en 1940?]
Jokkie en Lor met hun zij-span [tussen 1930 en 1940?]
Avonturen met de fiets ; Jokkie en Lor met den magneet [tussen 1930 en 1940?]
De fiets die vast zat ; Jokkie en Lor met den magneet [tussen 1930 en 1940?]
De vondst aan 't strand ; Jokkie en Lor met den magneet [tussen 1930 en 1940?]
Het schoenspijkertje ; Jokkie en Lor met den magneet [tussen 1930 en 1940?]
Jokkie's droom ; Jokkie en Lor met
den magneet [tussen 1930 en 1940?]
In den woestijn ; Jokkie en Lor met den magneet [tussen 1930 en 1940?]
Jos Palmos en de aap [tussen 1930 en 1940?]
De ezel en de aap [tussen 1930 en 1940?]
Doove dikhuid [tussen 1930 en 1940?]
Hip-Hip tussen 1930 en 1940?]
Baron "Roodkoon" [tussen 1930 en 1940?]
Zusje Agnes [tussen 1930 en 1940?]
Ton was geen beer [tussen 1930 en 1940?]
De ballon ; Jokkie en Lor met den magneet [tussen 1930 en 1940?]
Jokkie en Lor met den magneet [tussen 1930 en 1940?]
De schommel ; Petro en Wippie [193-?]
Klaas en Trijntje uit Volendam en de spreeuw [193-?]
Hendrik uit Gennep en de zwaan [193-?]
Hoven, Berry ten / uitgeverij Graviant Educatieve Uitgaven
Losse uitgave:
Frisse Frits in viezevlekjesland, 2017
Korpershoek-van Wendel de Joode, A. / uitgeverij Den Hertog
losse uitgave:
Op zoek naar ridder Rombout 2004
Ledden-Vis, Sarie van / uitgeverij Gebr. Koster
Losse uitgave:
Geurt uit de Betuwe : de kinderjaren van Geurt van Ledden (1880-1958)
Lutz, Jan
Losse uitgave:
De bruggewachters 193-?]
Jam-nood in 't tentenkamp [193-?]
Hoe Pietje werd bekeerd [193-?]
Schuiling, R. / uitgeverij P. Noordhoff
Losse uitgave:
Gezicht op den Rijn bij Wageningen en kersenboomgaard in de Betuwe ; Nederlandsche landschappen 1915
Uden, J.D.H. van / Koffiebranderij en theehandel v/h Gebr. J.A. & A. Hueff Ez.
Losse uitgave:
De mooie Betuwe [ca. 1930]
Vliet, Arie van / uitgeverij PrimaMedia
Losse uitgave:
Tiels Flipje en de bevroren bloesems ; Tiels Flipje 2002
Woltz, Anna /uitgeverij Leopold
Losse uitgave:
Post uit de oorlog 2006
Overige:
Flipposcoop Maatschappij "De Betuwe" / Mij. De Betuwe N.V. / [1947]