Kamp Hooghalen

NAD 123

Kamp Hooghalen

Kamp Hooghalen, gelegen langs de spoorlijn Hoogeveen-Groningen aan de rand van het gelijknamige dorp, was een werkkamp in 1939 gebouwd in het kader van de Rijksdienst voor de Werkverruiming.


Kamp Hooghalen was vanaf 10 december 1940 een NAD-kamp, een van de eerste NAD-kampen van Nederland. Na de machtsovername van de Duitsers werd het ingericht als opleidingscentrum voor honderdzestig arbeidsmannen. Aanvankelijk werden hier vier groepen van veertig voormalige militairen opgeleid tot leidinggevenden voor andere NAD-kampen. In een advertentie in het Nieuwsblad van Beilen vroeg de kampleiding in die tijd een werkknecht en kampmeisjes. Hun beloning lag rond de Fl 6,50 per week. Op 21 februari 1942 verlieten de eerste arbeidsmannen het kamp. Een deel van hen was opgeleid tot politieagent of brandweerman. Opmerkelijk is dat Kamp Hooghalen enkele strafcellen had, wat voor dit soort kampen vrij bijzonder was. Vanuit het kamp werden ook mannen met een S op de rug onder toezicht aan het werk gezet. In ieder geval een van hen verbleef in het kamp na de Ordedienst-processen. In april 1941 kwam er een gedenkboek uit van opleidingskamp Hooghalen. Het kamp won in november 1942 de korpsprijs voor het aardappelrooien. Rond Hooghalen lagen met de komst van dit kamp drie kampen. Het zogenoemde Heidelager (gebouwd in 1935) en het Joodse Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork (gebouwd in 1939) lagen al in de bossen van Oosthalen.

Na de oorlog
Na de oorlog werd kamp Hooghalen een school voor de opleiding van sportdocenten van het Nederlandse leger. Een lange tijd heeft ook het Regiment van Heutz met 429IBC mbl (infanterie beveiligings compagnie) het kamp bewoond. Deze eenheid is later naar de kazerne in Havelte verhuisd. Later werd het kamp een centrum voor asielzoekers. Vanaf 2004 kwam het kamp leeg te staan, waarna sommige gebouwen als atelier werden gebruikt door kunstenaars of bewoond werden door jongeren. In 2010 werd het kamp deels gesloopt. Sinds 2018 liggen er plannen klaar dat het kamp (voorlopig) een terrein wordt waar Airsoft beoefend kan worden, of dat doorgaat is niet zeker vanwege bezwaren van omwonenden.

====

Kamp Hooghalen (Heidelager) was een werkkamp dat aanvankelijk bedoeld was om werkloze mannen in de bosbouw aan het werk te zetten. Het was gelegen in Oosthalen nabij Hooghalen.


In 1935 werden langs de weg die nu Hemeloor heet vier barakken gebouwd in het kader van de werkverschaffing. In 1939 kwam het kamp onder de Rijksdienst voor de Werkverruiming te vallen. Van 1935 tot en met april 1940 hebben werklozen die bij de bosbouw werden ingezet onderdak in dit kamp gevonden. Vanaf augustus 1939 werd er vanuit het kamp assistentie verleend bij de bouw van het Joodse Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, dan ook bekend onder de naam kamp Zwiggelte. Het kamp werd geleid door een kok/beheerder. Deze kreeg assistentie van een kok en een huishoudelijke hulp.

In de Tweede Wereldoorlog werden de bewakers van Kamp Westerbork ondergebracht in het Heidelager, te weten SS'ers van de tweede compagnie van het SS-Wachbataillon Nord-West en marechaussees. De onder bevel van luitenant J. Rebel en opperwachtmeester A. de Jong staande marechaussees werden elke twee maanden afgelost. Administrateur van het Heidelager was de Jood Han Hollander. Het huishoudelijk personeel werd geleverd door Dienstbereich XI (Frauendienst) van kamp Westerbork. In het totaal waren er 24 mensen van buiten werkzaam in het Heidelager. Onder deze medewerkers vielen regelmatig ontslagen, omdat de banden tussen hen en de marechaussees te nauw waren in de ogen van de bezetters. In de oorlogsjaren was er ook een kantine in het kamp, waar regelmatig feesten werden gehouden. In het najaar van 1944 werden de marechaussees vervangen door een eenheid van de Grenzschutzpolizei.


In de jaren zestig van de 20e eeuw is het Heidelager gesloopt. Nu zijn er nog enige sporen van het vroegere kamp in het veld te vinden, te weten een bezinkput, een waterput, de kolenopslag en wat fundamenten. Op de plek waar vroeger het kamp gelegen was, is nu een bos.